Rosacea

Soorten rosacea

Rosacea is een chronische ontsteking van de huid van met name het gelaat. Er zijn vier verschillende vormen, waarbij de ene vorm kan overgaan in de andere of diverse vormen tegelijkertijd voorkomen.

• Erythemateuze rosacea: wordt gekenmerkt door blozen, diffuse roodheid en/of zwelling van met name het centrale deel van de huid van het gezicht - en gebroken bloedvaatjes (couperose of telangiectasia). De huid is vaak gevoelig, kan branden, prikken, jeuken of pijn doen
• Papulopustulaire rosacea: bevat naast permanente roodheid van het centrale deel van het gelaat ook af en toe puistjes (zogenaamde papels en pustels). Comedonen maken geen onderdeel uit van dit beeld, maar kunnen wel voorkomen
• Phymateuze rosacea: ook wel drankneus of rhinophyma genoemd, alhoewel deze niet primair door alcohol wordt veroorzaakt. Er is sprake van een verdikte en onregelmatig oppervlakte van de huid van de neus in combinatie met lokale verdikkingen (noduli). Deze afwijkingen kunnen ook op de huid van de wangen en kin voorkomen
• Oculaire rosacea: hierbij zijn de ogen aangedaan. Er kan sprake zijn een branderig gevoel, jeuk, tranende ogen, alsof er iets in de ogen zit, gevoelig voor licht en ontstekingen van de talgklieren van de oogleden. Overigens kan oculaire rosacea op zichzelf voorkomen, zonder dat er sprake is van een van de drie andere vormen van rosacea
  
  

Granulomateuze rosacea is een variant van rosacea, gekenmerkt door stevige geel-bruine puisten en noduli, rond de mond en de jukbeenderen.

Rosacea fulminans (pyoderma faciale) is een meer ernstige manifestatie van rosacea met een acute en hevige verergering van puisten in het gelaat. 

Bij wie komt rosacea voor?

Rosacea komt in het algemeen meer bij vrouwen dan bij mannen voor. Het manifesteert zich met name na het 30e levensjaar en dan vooral bij mensen met een blanke huid. Bij een donkere huid komt rosacea ook voor, maar valt dan vaak veel minder snel op.

Phymateuze rosacea komt met name bij mannen voor die al meerdere jaren rosacea hebben, terwijl oculaire rosacea even vaak bij mannen als bij vrouwen voorkomt.

Hoe ontstaat rosacea?

De oorzaak van rosacea is niet bekend. Wel staat vast dat bloedvaten sneller verwijden (blozen) en beschadigen (couperose) - en puistjes vaak voorkomen. In onze kliniek zien wij vaak een overlap tussen gebieden met veel poriën (uitgang van een talgklier) en roodheid van de huid.

Risicofactoren voor het ontstaan van rosacea zijn zonbeschadiging, een van nature aanwezige neiging tot blozen en erfelijke factoren. 

Er wordt gespeculeerd dat mijten (Demodex Folliculorum) of (minder duidelijk) bacteriën (Helicobacter Pylori) een rol zouden spelen, alhoewel hier het laatste woord nog niet is over gezegd. Andere theorieën richten zich meer op abnormaal reagerende bloedvaten of een van nature in de huid voorkomend antibacterieel eiwit (cathelicidine). 

Waardoor kan rosacea verergeren?

Symptomen verergeren vaak na bijvoorbeeld het eten van bepaald voedsel, warme of alcoholische dranken, zon, vochtigheid, warmte, koude, stress en (zware) inspanning. Voeding welke rosacea verergert is divers, inclusief chocolade, zuivel producten of gekruid.

Tenslotte kunnen huidproducten of make-up een brandende en/of prikkende sensatie van de huid geven en bepaalde geneesmiddelen symptomen verergeren.

Kan rosacea ook iets anders zijn?

Bij erythematueze rosacea zijn er een aantal zeldzame aandoeningen zoals polycythaemia vera, carcinoïdsyndroom, feochromocytoom of dermatomyositis waar aan gedacht moet worden. Ook kan de overgang, een geneesmiddel reactie op UV - of een allergie, symptomen geven die op rosacea lijken. Overigens kan couperose ook op zichzelf voorkomen, zonder onderdeel te zijn van rosacea.

In geval van puistjes kan er ook sprake zijn van acne vulgaris, seborroïsch eczeem, dermatitis perioralis (door bijvoorbeeld corticosteroïd gebruik), polymorfe lichteruptie of (cutane) lupus erythematodes (eventueel gepaard gaande met de systemische vorm, SLE). Bij de eerste vier aandoeningen ontbreekt couperose.

Rosacea van de ogen wordt nogal eens verward met een allergie of een gewoon ontstoken oog.

Bij een rhinophyma moet aan een basaalcelcarcinoom of plaveiselcelcarcinoom worden gedacht.

De behandeling van rosacea

Het is belangrijk om rosacea zo snel mogelijk na de diagnose te behandelen om verergering te voorkomen. Het is mogelijk de symptomen zoveel mogelijk onder controle te krijgen, zonder dat er van genezing sprake is. Zonder uitzondering bestaat een behandeling van rosacea uit meerdere aspecten.

1. Algemeen (huidproducten van Zein Obagi)

• Gebruik van een milde maar effectieve reiniger (Gentle Cleanser of Exfoliating Cleanser)
• Peeling met glycolzuur en melkzuur (Exfoliation Accelerator) of enzymatisch (Enzymatic Peel)
• Herstellen van de huidbarrière met Daily Power Defense
• Herstellen schade aan collageen en elastine met retinol (Wrinkle Texture Repair of Radical Night Repair)
• Vitamine C tegen de ontsteking (10% Vitamin C Self-activating)
• Rozatrol tegen roodheid en/of een gevoelige huid
• Zonbescherming met alleen maar fysische filters als zink oxide en titanium dioxide (Oclipse SPF30 of SPF50)
  
  

2. Roodheid, blozen en couperose (telangiectasia)

• Met name roodheid en couperose kan goed met IPL-OPL (MAX-G) behandeld worden maar kunnen altijd (in mindere mate) terug komen. Door IPL-OPL kunnen ook andere symptomen als een gevoelige huid verminderen. Voorwaarde voor het starten met IPL-OPL is dat de activiteit van de rosacea (ontsteking) in ieder geval in enige mate onder controle is. Wij gaan ervan uit dat minimaal een periode van 3 tot 6 weken behandelen met huidproducten nodig is voordat IPL-OPL gestart kan worden
• Blozen kan (indien nodig) ook medicamenteus behandeld worden, afhankelijk van de oorzaak met brimonidine gel, een NSAID (non-steroidaal anti-inflammatory drug, zoals inbuprofen of diclofenac), anti-histaminica, een bètablokker (indien er ook sprake is van transpiratie) of hormoon suppletie of clonidine in geval van menopauze 
  
  

3. Puistjes

• Puistjes worden behandeld met crèmes op recept, zoals metronidazol, azelainezuur, ivermectine of pimecrolimus
• Zwavel (Sulfur Masque), benzoylperoxide (Acne Control) en salicylzuur (Oil Control Pads) van Zein Obagi nemen een centrale plaats in bij de behandeling van puistjes
• Antibiotica zoals doxycycline kunnen tijdelijk worden toegevoegd om de ontsteking onder controle te krijgen, vaak in een onderhoudsdosering van 6 tot 12 weken
• Roaccutane reduceert ontsteking en krimpt de grootte van de talgklieren, waardoor het een langduriger effect heeft 
• Verdikking van de talgklieren (talgklierhyperplasie) kan worden behandeld met electrocoagulatie
  
  

4. Rhinophyma (drankneus)

• Een rhinophyma kan verbeteren door behandeling met retinol (Wrinkle Texture Repair of Radical Night Repair), orale antibiotica of roaccutane
• Gecombineerde fractionele laserbehandeling, met golflengtes van 1540 en 2940 nM. De 2940 laserbehandeling wordt 1 keer uitgevoerd, de 1540 laser een aantal keren. Bij een donkere huid behandelen wij alleen met de 1540 laser
• Indien nodig en gewenst verwijzen wij naar een plastisch chirurg
  
  

5. Oculaire rosacea (ogen)

• Bij verdenking op oculaire rosacea verwijzen wij altijd naar een oogarts ter bevestiging van de diagnose, behandeling en ter voorkoming van zichtsverlies
• Er zijn data waaruit blijkt dat de oculaire vorm verbetert na behandeling met IPL-OPL
  
  

De behandeling van erythemateuze en papulopustulaire rosacea met botox maakt geen onderdeel uit van de standaard behandeling, aangezien er nog maar beperkte gegevens bekend zijn over de effectiviteit in deze specifieke indicatie.

Rosacea kan ook buiten het gelaat voorkomen, met name bij mannen, in gebieden die aan zon worden blootgesteld, zoals hals en borst. In dergelijke gevallen kan roaccutane overwogen worden.

Advies

Belangrijk is het voorkomen van luxerende momenten, zoals het vermijden van bepaald voedsel en dranken, welke individueel bepaald zijn. Voor iedereen met rosacea geldt dat blootstelling aan UV straling zo veel mogelijk vermeden moet worden. Fysische filters als zink oxide en titanium dioxide hebben een sterke voorkeur, aangezien chemische filters rosacea kunnen vergergeren.

Indien make-up gebruikt wordt, is het belangrijk dat deze voor 100% uit mineralen bestaat. Minerale make-up wordt niet door de huid opgenomen en kan deze dus ook niet irriteren. Een voorbeeld van goede minerale make-up is die van Colorescience. Watervaste make-up wordt afgeraden, aangezien deze meer agressieve reinigingsmiddelen noodzakelijk maakt. 

Complicaties

Nogal eens gaat rosacea gepaard met seborroisch eczeem, welke vaak verbetert wanneer rosacea effectief behandeld wordt. Zo nodig kan met ketoconanazol crème behandeld worden. 

Door beschadiging van de lymfevaten kan zwelling van de huid ontstaan, welke als de ziekte van Morbihan bekend staat. Deze aandoening komt zelden voor en kan ook ontstaan zonder dat er sprake is van rosacea.

Door het geactiveerde immuun systeem kan papulopustulaire rosacea leiden tot een lokale toename van pigment, zogenaamde post-inflammatoire hyperpigmentatie. Deze kan worden behandeld met azelainezuur crème of Brightalive van Zein Obagi.

Een Deense studie laat zien dat het risico op dementie - en dan met name de ziekte van Alzheimer - verhoogd is bij patiënten met rosacea.

Andere studies laten een correlatie zien tussen rosacea en depressie, traag werkende schildklier, ulceratieve colitis, prikkelbare darm syndroom en osteoporose.

Vooruitzichten 

Rosacea is een progressieve aandoening welke niet genezen kan worden. Wel kan de ontsteking onderdrukt worden waardoor het beeld niet verergert, maar juist verbetert.